บาร์โค้ดมีกี่ประเภท? สรุปความแตกต่างของ 1D และ 2D พร้อมตัวอย่างการใช้งาน
บาร์โค้ดเป็นเทคโนโลยีที่ใช้อย่างแพร่หลายในการจัดเก็บข้อมูลและระบุรายการสินค้า ตั้งแต่ซูเปอร์มาร์เก็ตไปจนถึงโรงงานอุตสาหกรรม แต่รู้หรือไม่ว่า “บาร์โค้ดมีหลายประเภท” และแต่ละประเภทมีความเหมาะสมกับงานที่แตกต่างกัน
บทความนี้จะอธิบายประเภทของบาร์โค้ดหลักๆ ได้แก่ 1D (Linear Barcode) และ 2D (Matrix Barcode) พร้อมเปรียบเทียบความแตกต่างและตัวอย่างการใช้งานในภาคธุรกิจ
📏 บาร์โค้ด 1D คืออะไร?
1D Barcode หรือบาร์โค้ดแบบเส้นตรง คือบาร์โค้ดที่มีลักษณะเป็นแถบเส้นแนวตั้ง เรียงกันตามความกว้างต่างๆ และอ่านจากซ้ายไปขวา
ใช้ในการเก็บข้อมูลแบบง่าย เช่น ตัวเลขหรือรหัสสินค้า โดยต้องใช้เครื่องสแกนที่อ่านแนวเส้นได้
📌 ตัวอย่างบาร์โค้ด 1D ที่พบบ่อย
- UPC-A (สินค้าในซูเปอร์มาร์เก็ต)
- EAN-13 (สินค้านำเข้าทั่วโลก)
- Code 39 (งานเอกสาร/อุตสาหกรรม)
- Code 128 (โลจิสติกส์/พัสดุ)
🔲 บาร์โค้ด 2D คืออะไร?
2D Barcode คือบาร์โค้ดที่มีการจัดเรียงข้อมูลทั้งแนวตั้งและแนวนอน คล้ายตารางหรือจุดพิกเซล จึงเก็บข้อมูลได้มากกว่าแบบ 1D หลายเท่า
สามารถเก็บข้อมูลทั้งตัวเลข ตัวอักษร และลิงก์ URL โดยไม่จำเป็นต้องมีฐานข้อมูลร่วม
📌 ตัวอย่างบาร์โค้ด 2D ที่พบบ่อย
- QR Code (ใช้ทั่วไปทั้งธุรกิจและผู้บริโภค)
- DataMatrix (โรงงาน, อุตสาหกรรมยา)
- PDF417 (งานราชการ, บัตรประชาชน)
⚖️ เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่าง 1D กับ 2D
| คุณสมบัติ | 1D Barcode | 2D Barcode |
|---|---|---|
| ลักษณะ | เส้นแนวตั้งเรียงตามความกว้าง | ตารางจุดหรือสี่เหลี่ยม |
| ความจุข้อมูล | ต่ำ (20–30 ตัวอักษร) | สูง (หลายพันตัวอักษร) |
| พื้นที่ใช้งาน | ยาวและต้องมีความกว้าง | กะทัดรัด ใช้พื้นที่น้อย |
| การอ่าน | ต้องใช้เลเซอร์หรือ CCD | ใช้กล้องหรือ 2D Imager |
| ความทนทานต่อความเสียหาย | ต่ำ – ถ้ามีตำหนีอ่านไม่ได้ | สูง – ยังอ่านได้แม้บางส่วนเสีย |
| การเชื่อมโยงข้อมูล | ต้องอ้างอิงฐานข้อมูลภายนอก | เก็บข้อมูลในตัว ไม่ต้องต่อฐานข้อมูล |
🏢 ตัวอย่างการใช้งานในแต่ละอุตสาหกรรม
- 🛒 ค้าปลีก: ใช้ UPC, EAN-13 สำหรับ POS และระบบสต็อก
- 🚚 โลจิสติกส์: ใช้ Code 128 + QR Code สำหรับ Tracking
- 🏭 โรงงาน: ใช้ DataMatrix สำหรับชิ้นส่วน, สินค้า
- 🏥 การแพทย์: ใช้ 2D Barcode เพื่อความปลอดภัยของข้อมูลยาและคนไข้
- 📄 งานเอกสาร: ใช้ PDF417 ในเอกสารราชการหรือบัตรประจำตัว
❓ คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
จะเลือกใช้ 1D หรือ 2D Barcode ดี?
หากคุณต้องการเก็บข้อมูลพื้นฐาน ใช้งานร่วมกับ POS → ใช้ 1D
หากคุณต้องการเก็บข้อมูลจำนวนมาก หรือไม่ต้องการฐานข้อมูล → ใช้ 2D
เครื่องสแกนแบบไหนอ่าน 2D Barcode ได้?
ต้องใช้เครื่องอ่านแบบ 2D Imager ซึ่งสามารถอ่านได้ทั้ง 1D และ 2D
สามารถใช้บาร์โค้ด 1D และ 2D ร่วมกันได้หรือไม่?
ตัวอย่างภาพประกอบ บาร์โค้ดแบบ 1 มิติ (1D)
CODE 39
เป็นโค้ดรุ่นเก่า แต่ยังมีความนิยมในการใช้งานอยู่ ใช้กับงาน Inventory และตรวจติดตาม สามารถบรรจุได้ทั้งตัวเลข และ ตัวอักษร สามารถพิมพ์ได้หลายขนาด โดยแบบพื้นฐานจะรองรับอักษร A-Z ,0-9
CODE 128
เป็นระบบบาร์โค้ดที่พัฒนามาจาก Code 39 เพื่อให้มีการรองรับข้อมูลที่มากขึ้น มีขนาดแถบบาร์โค้ดที่เล็กกว่า ใช้พื้นที่ในการพิมพ์บาร์โค้ดน้อยกว่า มี Automatic Switching Setting โดยผู้ใช้งานสามารถปรับแต่งความสั้นยาวของขนาดบาร์โค้ดได้
CODE 93
เป็นโค้ดที่ไม่ค่อยมีการใช้งาน ขนาดกะทัดรัด ใช้ในงานชิ้นส่วนอิเล็คทรอนิค
Interleaved 2 of 5
เป็นโค้ดที่เป็น ตัวเลขเท่านั้น มีขนาดเล็ก เพราะมีการเข้ารหัสทั้งในแถบและช่องว่าง ใช้ในกล่องกระดาษลูกฟูกในอุตสาหกรรม
ขนส่งสินค้า
UPC
UPC ย่อมาจาก Universal Product Code ใช้มากกับสินค้าปลีกในสหรัฐและแคนนาดา อังกฤษ ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์
ตัวอย่างภาพประกอบ บาร์โค้ดแบบ 1 มิติ (1D)
Quick Response (QR) Codes
เรียกสั้นๆ ว่า QR Code ลักษณะเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมจัสตุรัส สามารถเก็บข้อมูลลิงก์เว็บไซต์ลงไปได้ เหมาะสำหรับใช้เป็นเครื่องมือพาไปยังฐานข้อมูลที่ให้รายละเอียดได้มากกว่า เช่น ลิงก์เว็บไซต์หรือลิงก์แอพพลิเคชั่นต่างๆ หรือใช้ในการจ่ายบิล ชำระเงิน ตั๋วเครื่องบิน เช็คอินในที่ต่างๆ
PDF417
PDF417 หรือ Portable Data File คิดค้นโดย Symbol Technologies บรรจุได้ถึงประมาณ 1100ตัว มีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีแถบเริ่มต้นและแถบปิดท้าย ทำให้กินพื้นที่มากขึ้นกว่าโค้ดอื่นๆ ไม่ต้องมี Format ในการบรรจุข้อมูล สามารถใส่ได้ตามต้องการ
Data Matrix
Data Matrix เป็นระบบมาตรฐานหลักของบาร์โค้ดแบบ 2 มิติ มีลักษณะเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมจัตุรัส เก็บข้อมูลได้มากโดยใช้พื้นที่พิมพ์น้อย เหมาะกับงานพิมพ์บาร์โค้ดที่มีพื้นที่จำกัด ต้องใช้เครื่องแสกนเฉพาะที่รองรับ เช่น กล้องมือถือ เพื่ออ่านข้อมูลในแนวเส้นทแยงมุม บาร์โค้ดชนิดนี้นิยมใช้ในอุตสาหกรรมอิเล็คทรอนิค เครื่องใช้ไฟฟ้า อะไหล่รถยนต์ หรือเครื่องจักร
MaxiCode
ประกอบด้วย จุดเหมือนรังผึ้ง รอบๆกระจาย วงกลมตรงกลาง พบในการใช้ส่งพัสดุของสหรัฐ ต้องใส่ข้อมูลลงตาม Formatที่กำหนด
❓ คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
จะเลือกใช้ 1D หรือ 2D Barcode ดี?
หากคุณต้องการเก็บข้อมูลพื้นฐาน ใช้งานร่วมกับ POS → ใช้ 1D
หากคุณต้องการเก็บข้อมูลจำนวนมาก หรือไม่ต้องการฐานข้อมูล → ใช้ 2D
เครื่องสแกนแบบไหนอ่าน 2D Barcode ได้?
ต้องใช้เครื่องอ่านแบบ 2D Imager ซึ่งสามารถอ่านได้ทั้ง 1D และ 2D
สามารถใช้บาร์โค้ด 1D และ 2D ร่วมกันได้หรือไม่?
📞 ต้องการคำแนะนำเพิ่มเติม?
หากคุณกำลังวางระบบบาร์โค้ด หรือไม่แน่ใจว่าควรใช้ 1D หรือ 2D ทาง All Business Center มีผู้เชี่ยวชาญพร้อมให้คำแนะนำฟรี พร้อมจัดจำหน่ายอุปกรณ์สแกนและระบบซอฟต์แวร์ครบวงจร
